Những nguyên nhân gây ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa của trẻ
Hệ tiêu hóa đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc đảm bảo sự phát triển toàn diện của cơ thể, đặc biệt trong năm đầu đời.
Chức năng chính của hệ tiêu hóa là phân giải thức ăn thành các chất dinh dưỡng như carbohydrate, protein, lipid,... để cơ thể hấp thụ qua máu, cung cấp năng lượng cho các hoạt động sống. Đồng thời, hệ tiêu hóa cũng giúp loại bỏ các chất thải ra ngoài cơ thể dưới dạng phân.
Khi hệ tiêu hóa hoạt động hiệu quả, cơ thể trẻ sẽ phát triển khỏe mạnh. Ngược lại, nếu hệ tiêu hóa bị tổn thương, dù bởi bất kỳ nguyên nhân nào, sẽ làm suy giảm miễn dịch, tăng nguy cơ mắc bệnh, đồng thời cản trở sự phát triển về trí tuệ và thể chất của trẻ.
Hiện nay, tình trạng trẻ mắc các bệnh liên quan đến hệ tiêu hóa ngày càng phổ biến. Dưới đây là những nguyên nhân chính gây ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa của trẻ:
Chế độ ăn uống không khoa học là một trong những nguyên nhân hàng đầu ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa của trẻ. Việc cho trẻ ăn dặm quá sớm hoặc không đúng cách, sử dụng thực phẩm chế biến sẵn, thức ăn nhanh, đồ chiên rán, nướng nhiều dầu mỡ ở nhiệt độ cao, cùng các loại đồ uống như nước ngọt có gas, trà sữa không rõ nguồn gốc, đều gây hại cho hệ tiêu hóa.
Thói quen ăn uống thiếu lành mạnh như ăn vội, không nhai kỹ, ăn quá ít hoặc quá nhiều, không bổ sung rau củ, uống không đủ nước cũng làm hệ tiêu hóa của trẻ dễ tổn thương. Ngoài ra, việc ăn không cân đối các nhóm chất dinh dưỡng, không đa dạng thực phẩm, hoặc trẻ chỉ ăn theo sở thích, ăn vặt trước bữa chính cũng khiến hệ tiêu hóa bị ảnh hưởng.
Bữa ăn học đường ở nhiều nơi vẫn còn thiếu dinh dưỡng, món ăn chế biến không phù hợp. Trong khi đó, bữa ăn tại nhà đôi khi chưa đảm bảo cả về chất lượng và số lượng. Nhiều trẻ bỏ bữa sáng, ăn không đủ bữa phụ, hoặc bị ép ăn quá nhiều, dẫn đến các vấn đề như béo phì, trào ngược dạ dày-thực quản. Những thói quen như vừa ăn vừa nghịch điện thoại, đồ chơi, hoặc kéo dài bữa ăn do mất tập trung cũng gây ảnh hưởng tiêu cực.
Việc tiêu thụ thực phẩm không đảm bảo vệ sinh là nguyên nhân dẫn đến nhiều vấn đề tiêu hóa ở trẻ. Nhiều trường hợp ngộ độc thực phẩm đáng tiếc xảy ra do rau quả chứa dư lượng thuốc trừ sâu, thực phẩm chứa chất bảo quản, phụ gia không an toàn, hoặc đã ôi thiu, mốc. Các loại đồ ăn vặt như thịt xiên nướng, hoa quả dầm bán tràn lan trên vỉa hè cũng tiềm ẩn nguy cơ.
Trẻ thường xuyên ăn đồ chế biến sẵn hoặc đồ ăn vặt không rõ nguồn gốc, trong khi bố mẹ ít có thời gian để chăm sóc kỹ lưỡng chế độ ăn của con, dẫn đến nguy cơ mắc các bệnh lý tiêu hóa như viêm dạ dày do vi khuẩn HP, nhiễm khuẩn đường ruột. Ngoài ra, việc thiếu nguồn nước sạch để uống cũng ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe tiêu hóa.
Trẻ em ngày nay phải đối mặt với nhiều áp lực từ học tập, bài vở và điểm số, khiến thời gian vui chơi, nghỉ ngơi bị hạn chế. Tình trạng căng thẳng kéo dài ảnh hưởng đến sự cân bằng vi sinh đường ruột, do mối liên hệ chặt chẽ giữa não bộ và hệ tiêu hóa thông qua trục não-ruột.
Khi trẻ bị stress trong thời gian dài, sức khỏe toàn thân cũng như hệ tiêu hóa đều bị tác động tiêu cực, dễ dẫn đến các bệnh như viêm dạ dày, hội chứng ruột kích thích, và nhiều rối loạn tiêu hóa khác.
Việc lạm dụng thuốc, đặc biệt là kháng sinh và thuốc hạ sốt, ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ tiêu hóa của trẻ. Nhiều phụ huynh tự ý mua thuốc cho trẻ mà không tuân theo hướng dẫn của bác sĩ, chẳng hạn như dùng kháng sinh khi trẻ chỉ ho nhẹ, hoặc vội cho trẻ uống hạ sốt ngay khi bị sốt nhẹ. Tình trạng này không chỉ gây tác dụng phụ như tiêu chảy, táo bón, biếng ăn mà còn làm giảm khả năng hấp thụ chất dinh dưỡng, ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể của trẻ.
Lối sống tĩnh tại, thiếu vận động thể chất cũng là nguyên nhân làm suy giảm chức năng tiêu hóa ở trẻ. Nhiều trẻ dành quá nhiều thời gian chơi game, xem tivi, hoặc sử dụng điện thoại thay vì tham gia các hoạt động ngoài trời. Việc thiếu vận động không chỉ gây táo bón mà còn ảnh hưởng đến sự phát triển của xương và vóc dáng, đặc biệt trong giai đoạn tiền dậy thì và dậy thì.
Các vấn đề về răng miệng như sâu răng, viêm lợi, tụt nướu, loét miệng vẫn khá phổ biến ở trẻ em, đặc biệt là ở khu vực nông thôn. Những vấn đề này không chỉ làm trẻ đau đớn, biếng ăn mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng nhai và tiêu hóa.
Việc chăm sóc răng miệng cần được thực hiện ngay từ khi mang thai. Bà mẹ nên có chế độ ăn giàu dinh dưỡng, bổ sung vitamin D, và trẻ sau sinh cần được bú mẹ đầy đủ, ăn dặm đúng cách. Nếu trẻ bị các vấn đề về răng miệng như răng sún, vỡ, hoặc viêm nhiễm, cần được thăm khám và điều trị kịp thời để tránh ảnh hưởng đến sức khỏe tiêu hóa.
Cấu trúc hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện ở trẻ cũng là nguyên nhân gây ra nhiều vấn đề. Trẻ sinh non thường có cơ thắt thực quản yếu, dạ dày nằm ngang, dễ dẫn đến tình trạng trào ngược hoặc nôn trớ khi bú hoặc ăn quá no.
Ruột trẻ em dài, mạc treo ruột lỏng lẻo, và manh tràng di động khiến trẻ dễ bị lồng ruột, đặc biệt là ở những trẻ bụ bẫm. Một số trẻ còn dễ bị dị ứng protein trong sữa công thức hoặc không dung nạp đường lactose, dẫn đến tiêu chảy kéo dài, đi phân chua, và chậm tăng cân.
Các cơ quan tiêu hóa như tụy, gan, và mật ở trẻ nhỏ chưa hoạt động hoàn thiện như người lớn, nên rất dễ bị tổn thương. Ngoài ra, yếu tố môi trường, nhiễm trùng, di truyền, hoặc các dị tật như sứt môi, hở hàm ếch cũng ảnh hưởng xấu đến hệ tiêu hóa.
Để đảm bảo trẻ có hệ tiêu hóa khỏe mạnh, phụ huynh cần chú trọng chăm sóc ngay từ sớm. Một số biện pháp quan trọng gồm:
- Cho trẻ bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời.
- Thực hiện ăn dặm đúng cách, đảm bảo bữa ăn đa dạng từ 4 nhóm dinh dưỡng (tinh bột, đạm, béo, rau quả).
- Hạn chế đồ ăn nhanh, thực phẩm chế biến sẵn, nước ngọt, và bánh kẹo trước bữa ăn.
- Chế biến thức ăn mềm, dễ tiêu hóa, phù hợp với độ tuổi của trẻ, không ép ăn khi trẻ không muốn.
- Khuyến khích trẻ vận động thường xuyên, tham gia các hoạt động ngoài trời để hỗ trợ tiêu hóa và phát triển toàn diện.
Quản lý chế độ ăn uống và sinh hoạt hợp lý không chỉ giúp tăng cường miễn dịch, hấp thụ dinh dưỡng tốt hơn mà còn tạo nền tảng cho sự phát triển tối ưu về thể chất và tinh thần của trẻ, giúp các em có một tương lai khỏe mạnh và hạnh phúc hơn.
Bài viết liên quan
ĐĂNG KÝ TRỞ THÀNH NPP FABIMILK
Hãy nhập email của bạn để được nhận những ưu đãi đặc biệt